Ahmet Akın – Yeminli Mali Müşavir

Temel, çok üzgün bir şekilde oturan arkadaşı Dursun’a, “Ula Dursun nedir bu halin” diye sormuş. Dursun’da; “Hiç sorma Temel çok kötü bir durumdayım, gırtlağıma kadar borca battım.” Temel’in yanıtı “Üzülme Dursun, gırtlağına kadar borca batmak kötü bir şey ama neyse ki boyun kısa” olmuş.  Türkiye ekonomisi de bu durumda. Neyse ki boyumuz kısa.

Geçenlerde bir yandaş gazetede çıkan haberi akademisyen (Prof.) arkadaşımız yorum yaparak paylaşmış. Haber şu: “Otomobile hücum. Galeriler talebe yetişemiyor.” Otomobile bu kadar talep olan bir ülkede ekonomik krizden bahsedilebilir mi. Kriz falan yok. Bu paylaşımı okuyunca, aklıma son iki ayda yüzde 70’i kamu bankaları yoluyla olmak üzere   358 milyar TL piyasaya kredi pompalandığı gerçeği geldi. Kriz falan yok diyenler bunu bilmiyor mu, elbette biliyor. Ancak, yandaş olmak çoğu zaman insana kendisi olduğunu unutturuyor.  

İş camiası sessiz. Meslek odaları sanki ayrı bir dünyada yaşıyorlar. Firmaların işletme sermayeleri eridi. Tüm varlıkların değeri düştü. İşsizlik almış başını gidiyor. Son dönemlerde ekonomiye dair sıklıkla duyduğumuz kavramlardan biri de kredi risk primi (CDS) oldu. CDS, alınan kredinin geri ödenmeme riskine karşı, alacaklı tarafın verdiği borcu koruma altına alan, bunu da belirli bir bedel karşılığında yapan bir enstrümandır Ülkenin ekonomik durumu ile ilgili çok önemli bir göstergedir.

2020 yılında Türkiye CDS değeri yıl başına göre 208,88 puan kadar artmıştır. 2020 Yılı Yüzdesel değişim ise %42,87 kadar olmuştur. Türkiye CDS primi 2020 yılında en düşük 234.75 puan ile 29 Ocak 2020 tarihinde, en yüksek ise 652.3 puan ile 07 Nisan 2020 tarihinde olmuştur. Kredi Temerrüt Takası (CDS) değeri hesaplanırken Ülkenin GSYH büyüme oranı, cari denge/GSYH, ihracat/GSYH, ithalat/GSYH, ihracat büyüme hızı, faiz oranları, risksiz faiz oranı, borç/GSYH, borç/ihracat, rezervler/borç, rezervler/ithalat, rezervler/GSYH, reel döviz kuru, dış borç, hükümet gelirleri, hane halkı borcu, GSYH, kişi başı risk iştahı, enflasyon oranı, işsizlik oranı, siyasi istikrar, temerrüt geçmişi, hisse senedi piyasasındaki dalgalanma gibi çok karmaşık veriler ve değişkenler baz alınır.

08 Temmuz 2020 tarihine göre Türkiye Kredi Risk Swapı (Credit Default Swap) değeri 477.12. Yabancı yatırımcının bir ülkenin mali durumu hakkında bilgi edinmesini sağlar. CDS primi, ülkelerin ekonomik ve politik risk faktörlerine göre her gün hesaplanarak değişmektedir. Değer düşük ise bu iyi anlama gelir, yüksek ise kötü anlama gelir. 

Türkiye CDS liginde yıllarca başa baş mücadele ettiği Rusya, Brezilya, Güney Afrika, Hindistan, Malezya, Endonezya, Çin’in açık ara farkla gerisinde kaldı. Böylece Türkiye’nin borçlanma maliyetleri de diğer ülkeler oranla çok daha pahalı hale geldi.

ahmetakinmersin@gmail.com

www.ahmetakin.com.tr