Ahmet AKIN – Yeminli Mali Müşavir

     Türkiye ekonomisinin ithalat ve büyüme ilişkisi, köfte ile ekmek ilişkisine benziyor. Yüksek oranlı büyüme isteniyorsa ithalat için dolarları gözden çıkaracaksınız. Dolarınız yoksa borçlanacaksınız. Bu borçlanmayı ise halkın gözünden uzak tutmak için pembe tablonun arkasına gizleyeceksiniz.

     Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, sempati ile baktığım bir politikacıdır. Çalışkan ve ne yapmak istediğini bilen bir yapısı var. Ancak, çok fazla hayal kuruyor ve karşısındakilerin görüşlerini dinleme sabrı göstermiyor. En büyük hayali ise 2023 yılında 500 milyar dolarlık ihracat. Bakan Çağlayan, tüccar ve sanayicilerin sessiz kalmalarına aldanmasın. Reel sektörün sorunları her geçen gün artıyor.

     Makro dengelere güvenilerek, yapısal reformların geciktirilmesi ve reel sektörün sorunlarının yok farz edilmesi ile bir yerlere varmak güçtür. Türkiye’deki cari açığın kısa vadeli sıcak para ile finanse edildiği, bu durumun global dengelerin değişmesi ile kolaylıkla bozulabileceği akıllardan çıkarılmamalıdır.

     İhracatın tutarı kadar niteliği de çok önemlidir. AR-GE çalışmalarına ağırlık vererek katma değeri yüksek teknolojik ürünlere yönelmediğimiz sürece yerimizde saymaya devam ederiz. Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan’ın da söylediği gibi, kilo bazında ihracat fiyatımız çok düşük. İnovasyon, tasarım ve marka değeri olmazsa olmaz koşullardır. 2012 yılının verilerine baktığımız zaman, sektörler itibariyle en büyük ihracat kalemimiz 18 milyar dolarla “Taşıt Araçları ve Yan Sanayi”. Bu gruptaki ithalat tutarımız ise 16 milyar dolar. İkinci sırada ise “Kimyevi Maddeler ve Mamulleri” var. Bu grubun ithalat tutarı ise aşağı yukarı ihracatı kadar. İhracat kalemi olarak üçüncü sırada 16 milyar dolarla “Hazır Giyim ve Konfeksiyon” yer alıyor. Dördüncü sırada ise  15 milyar dolarla “Çelik” var. Ayrıca, “Demir ve Demir Dışı Metaller” ihracatı da 6 milyar dolar. “Çelik, Demir v.b. Madenler ve Eşyaları” için ise 31 milyar dolar ithalat yapılıyor. “Elektrik ve Elektronik” ihracatımız 11 milyar dolar olurken, “Elektrikli ve Elektronik Makine ve Cihazlar” ithalatı için 16 milyar dolar ödüyoruz. 

     İthalatımızın en büyük girdisi 60 milyar dolarlık “Petrol, Petrol Ürünleri, Akaryakıt ve Doğal Gaz” grubu. Her yıl bu kadar parayı nakit olarak bulmak zorunda kalmak ekonomi yönetiminin işini zorlaştırmaktadır. Bu yıl beklenen cari açığın yaklaşık 63 milyar dolar civarında olacağı düşünülecek olursa, yama her zaman küçük kalacaktır. “Plastik, Kauçuk ve Mamulleri” ithalatı için de yılda 15 milyar dolar ödenmesi, işin tuzu biberi olmaktadır. Bir de bu kalemlere “Kazanlar, Makine ve Cihazlar” için 25 milyar dolar, “Kıymetli Taşlar ve Metaller” için ise 9 milyar dolar ödendiği hesap edildiği zaman, yapısal reformların önemi daha çok öne çıkmaktadır. “Makine ve Aksamları, Maden ve Metaller” ihracatından elde edilen 10 milyar dolarlık ihracat yetersiz kalmaktadır. “Tekstil ve Hammaddesi” nde 8 milyar dolar, “Hububat, Bakliyat v.b Ürünler”de 6 milyar dolar, “Yaş ve Kuru Sebze ve Meyve, Bunların Ürünleri ve Fındık” ihracatından elde edilen 10 milyar dolarlık döviz gelirleri önemsenmelidir.

     2012 yılında ihracatımızın 140 milyar dolar gerçekleşeceğini varsayarsak, bu tutarın yüzde 43’ünün petrol ve doğalgaz ithalatına gittiğini görürüz. Yakın bir zamanda yeni enerji kaynaklarına kavuşma olasılığı olmadığına göre, daha zor yıllar bizleri bekliyor. Kamu harcamalarındaki başıbozukluk ve saltanat özentisi de işleri zorlaştırıyor.

     Padişahlık dönemlerinin hayali ile yaşayan AKP İktidarı’nın şu gerçeği çok iyi görmesi gerekiyor: Hukukun üstünlüğünü yaratamamış, düşünce ve ifade özgürlüğünü önemsemeyen, hukuk kurumları tarafsız çalışamayan, politikanın yargı erkine müdahale ettiği, bireyin haklarının güvence altına alınamadığı ortamlarda ve ülkelerde ne ekonomik kalkınma sürdürülebilir ne de demokrasi ve insan hakları gelişebilir.

    Katılırsınız ya da katılmazsınız. Benim şöyle bir görüşüm var: Bilim ve teknolojide geri kalmamızın en büyük nedeni, Osmanlı’nın Anadolu’yu yoksul ve cahil bırakması. Avrupa, Rönesans aydınlanması ile yoluna devam ederken, geçmişimiz olan Osmanlı Padişahları saraylarında haremleri ile meşgul olarak ya da kardeşlerini nasıl yok edebilmenin telaşı ile zaman geçirmiş.

    Gülmek ruhun gıdasıdır diyerek güzel bir fıkra paylaşalım:

 İş adamı traş olurken bir yandan da berberiyle sohbet etmektedir. Derken, kapının önünden ağır ağır geçmekte olan paspal bir çocuk görürler.

 Berber, iş adamının kulağına fısıldar; "Bu çocuk var ya, dünyanın en aptal çocuklarından biridir! Bak; dikkat et şimdi..."

Berber çocuğa seslenir: "Dursun, buraya gel!". Bunun üzerine çocuk sakince dükkana girer ve yüzündeki aptalca sırıtmayla berberi selamlar.

Berber işadamının kulağına sessizce, "Bak şimdi" diye fısıldar ve bir elinde  bir milyon, diğer elinde yirmi milyonluk bir banknot olduğu halde çocuğa sorar:

 "Hangisini istiyorsan alabilirsin?" Çocuk dalgın dalgın bir, bir milyona bir de yirmi milyona bakar ve sonunda bir milyonluk banknotu hızlıca çekerek berberin elinden alır. Berber işadamına döner ve gülerek: "Gördün mü? Sana söylemiştim." der. Traş  bitince işadamı sokağa çıkar ve az ileride kendi kendine oynayan Dursun’u görür. Yanına giderek, neden yirmi milyonluk değil de, bir milyonluk banknotu aldığını sorar.

Çocuk hiç de aptalca olmayan bir sırıtmayla yanıt verir:

" Eğer yirmi milyonluğu alırsam oyun biter.”