Ahmet AKIN – Yeminli Mali Müşavir

    Kent merkezi olarak sekiz yüz elli bin nüfusu ile, vergi gelirleri yönünden Türkiye’nin altıncı şehri konumunda olan Mersin’de, kent içi ulaşımın hala dolmuş ağırlıklı olarak sağlanmaya çalışılması Mersin için haksızlıktır. İl nüfusu olarak Türkiye’de onuncu sırada bulunan Mersin’de “Hafif Raylı Sistem”in yaşama geçirilememesi kent için büyük kayıptır.

     Konunun iki tarafı vardır: Mersin Büyükşehir Belediyesi ile Hükümet. “Hafif Raylı Sistem Projesi” 2000 yılından beri gündemde olup, taraflar arasında sürekli polemik konusu olmaktadır. İşin doğrusunu Mersin halkı bilmemektedir. Kimin haklı kimin haksız olduğu sorusuna yanıt aranmaktadır.

     Mersin Büyükşehir Belediye Başkanı, Mersin kent merkezinin nüfusunun bir milyondan az olması nedeni ile, Devlet Planlama Teşkilatı tarafından yatırım programına alınmadığını ileri sürerek, AKP iktidarı tarafından engellendiklerini ifade etmektedir. İktidar kanadı ise, böyle bir şey olmadığını, Büyükşehir Belediye Başkanı’nın kendi beceriksizliğini Hükümet üzerine yıkmaya çalıştığını söylemektedir.

     Şayet, AKP İktidarı Mersin Büyükşehir Belediye Başkanı’nın CHP’li olması nedeni ile böyle bir engelleme yapıyorsa bunun altından kalkamaz. Çünkü, Kayseri ve Samsun Büyükşehir Belediyeleri Mersin’den çok daha küçük olmalarına rağmen, herhangi bir engelle karşılaşmadan, Hazine garantili dış kaynaklı uzun vadeli krediler kullanarak “Hafif Raylı Sistem”i gerçekleştirdiler. Sorun sadece dış kaynaklı kredi için Hazine’nin kefalet vermemesinden kaynaklanıyorsa o zaman oturup değerlendirmek gerekir.

     Hazine garantisi istemeden, Mersin’in “Hafif Raylı Sistem Projesi”ne uygun faiz ve vadeyle kredi verebilecek çok sayıda finans kurumu var. Çünkü, böyle bir yatırımın geri dönüşü çok hızlı olacaktır. Elbette biliyoruz. Bu tip projeler yüksek maliyetli projelerdir. Ama, prestijli ve modern projeler olduğunu da unutmamak gerekir.

     Görüldüğü kadarıyla, Mersin, elli kilometrelik “Hafif Raylı Sistem Projesi”ni üç etapta gerçekleştirebilir. Birinci etap, şimdiki Otogar ve Mezitli arasında yapılmalıdır. Yaklaşık on dört kilometrelik GMK Bulvarı güzergahında halihazırda yirmi iki  trafik ışığı vardır. Seksen beş milyon avroluk tahmini maliyet karşılanabilir bir maliyettir. Bu etabın yolcu kapasitesinin çok yüksek olması kredi kurumlarını ve yatırımcıları cezbetmektedir.

     Belediye ile İktidar arasındaki polemikler halkı bıktırmıştır. Kaybeden Mersin halkı olmaktadır. Kent içi yolcu taşıma işinin dolmuşlara terk edilmesi ilkel bir anlayıştır. Elbette, dolmuşlar da çalışacaktır. Dolmuşlar daha çok yeni yerleşim birimlerine ve yeni hatlara yönlendirilmelidir.

     Mersin halkı en azından şunu istemektedir: 2000 yılından beri “Hafif Raylı Sistem Projesi” ile uyutulmaktan bıkmıştır. Büyükşehir Belediyesi gerçekten yapmak istiyor da iktidar mı engel oluyor? Yoksa, Büyükşehir Belediyesi’nin böyle bir projesi mi yok. Sadece zaman kazanmanın mı peşinde? Sonuç ne olursa olsun, böyle bir projenin varlığı, fizibilite etüdü ve güzergahları ile birlikte Mersin halkına sunulmak zorunda. Gerçekleri bilmek halkın en doğal hakkıdır. 

     Lastik tekerlekli taşıtlar yatırım maliyetleri açısından büyük bir üstünlüğe sahip bulunmakla birlikte, işletildikleri hatlarda yolcu yoğunluğu nedeniyle birçok sorunu da beraberinde getirmektedir. Kentlerin çok büyümesi ve gereksinimlerin çeşitlenmesi raylı sistemleri zorunlu kılmaktadır.

Hafif raylı sistemler başarılı bir ulaşım şeklidir:  

Yolcu kapasitesi, hız ve düzenlilikleri, güvenilir olmaları, konfor, erişebilirlik ve kullanma kolaylığı, sistem emniyeti ve çevre dostu olması, adapte edilebilirlik ve şehrin olumlu imajına katkı, kentsel yaşam üzerinde ve genel ulaşım durumuna etkileri ve aşamalı bir gelişmeye uygun olmaları hafif raylı sistemleri cazip hale getirmektedir. Hafif raylı sistemler, ancak şehirdeki tüm toplu taşımacılık türleri ile entegre olduğunda başarılı bir şekilde uygulanabilir. Bu bakımdan, hafif raylı sistem projesi ile birlikte mevcut toplu taşımacılık sistemi yeniden tasarlanmalıdır.

Hafif raylı sistemlerin; kentsel çevrelerde özel araç kullanımına olan bağımlılığı azalttığı, bir şehir için pek çok olumlu faydasının olduğu görülmektedir. Son 20 yılı aşkındır, hafif raylı sistemlerin gelişimi oldukça başarılı olmuştur ve bunun devam edeceğine dair pek çok sebep söz konusudur. Ne var ki, minimum yolcu sayısının      (3000 yolcu/saat/yön) maliyet etkililiğini sağlaması açısından gerekli olduğu, bu eşik değerin altında olduğunda, otobüs veya diğer ara ulaşım türlerinin daha uygun olduğu açıktır. Bu durumda, hafif raylı sistemler bir sonraki aşama için uygun olacaktır.